[1] Paul Virillo, «Το προπατορικό ατύχημα» Εκδ. Νησίδες, Αθήνα 2005, σελ. 53

In today’s closely controlled society Alexandra Marati, as an analyst of extreme phenomena (global warming, ecological accidents, genetically modified organisms), makes a powerful statement through a body of work that is both timely and revealing.

“The feeling of insecurity that has crept up over the last dozen years or so in the city is not only linked to the discourteous acts of so-called “incivility” currently plaguing city-dwellers. It is, it would seem, a symptom of a new expectation horizon, a third kind of horizon, after ‘revolution’ and ‘war’, the Great War, the ‘war to end wars’.*

Obsessions, metaphysical passion, personal hallucinations of imprisonment and imminent catastrophe, the interaction between the universal and the subjective – it is through these that the artist interprets the process and the performance of painting.

Discreetly punctuating her abstract imagery are emblematic presences, human or insect, reinforcing the menace of the unexpected. The indeterminate depth of her compositions, due to repetitions of colour (with a highly idiomatic use of sprays) and to the tension between multiple chromatic layers, is a primary characteristic of her work.

A quality of associativeness, marked contrasts and sequentially overlapping areas of intense colour also stand out as hermetic loci of self-knowledge, as the realisation of a deficiency that gives significance to the chromatic utterances.

The interior illumination with its “artificial” mutations strengthens both the sense of menace and that of interior examination.

Dr. Sania Papa

Art Theoretician

Independent Exhibitions Curator

* Paul Virilio, The Original Accident, Polity Press, Cambridge 2007, 38.

Το πρόβλημα με την εποχή μας είναι ότι το μέλλον δεν είναι πια αυτό που ήταν.

Paul Valery
Γάλλος κριτικός

και ποιητής

 (1871 - 1945)

Οικότυπος = Μια ομάδα ή έθνος, μέσα σ’ένα είδος, που έχει μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά, γενετικά προσαρμοστικά σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες.

Από τη δεκαετία του 1980 μέχρι και το πρόσφατο παρόν, στην τέχνη, η ευθεία αναφορά σε κοινωνικοπολιτικά, πανανθρώπινα ζητήματα θεωρούνταν άκαιρη, ανεπίκαιρη, σοβαροφανής και ξεπερασμένη. Η μεταμοντέρνα κατάσταση και οι θιασώτες της, με τον άκρατο σκεπτικισμό απέναντι στις «μεγάλες ουτοπικές διηγήσεις» και με την πλήρη αποδοχή του καπιταλισμού ως το αδιαφιλονίκητο και μοναδικό σύστημα διακυβέρνησης του κράτους και καθημερινότητας του πολίτη, «απαγόρευε» την ενασχόληση με οικουμενικά ζητήματα, προωθώντας μια τέχνη, που ασχολούνταν περισσότερο με την κριτική της κατασκευασμένης εικόνας και γενικότερα κάθε στερεοτύπου. Το οικουμενικό, ουτοπικό, ιδεολογικό είχε αντικατασταθεί από το τοπικό, σύγχρονο και αντιδραστικό.

Στις μέρες μας ωστόσο, ιδίως μετά την επικείμενη οικονομική κατάρρευση, μοιάζει σαν να άνοιξαν κάποιες «τρύπες» στο «καράβι» του συστήματος και μέσα από αυτές ίσως και να ξεπηδήσουν εικαστικοί καλλιτέχνες που θα μπορούν πλέον να μιλάνε ευθέως και άμεσα για τα παγκόσμια πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά ζητήματα, χωρίς να θεωρούνται passé και αναχρονιστικοί, ακριβώς γιατί αποδεικνύεται πια ότι το σύστημα στο οποίο όλοι εντασσόμαστε δεν είναι τόσο τέλειο όσο μοιάζει.

Ένα λοιπόν από τα σημαντικότερα προβλήματα που καλείται καθημερινά να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα, στην εποχή μας πιο πολύ από κάθε άλλη φορά, είναι η επερχόμενη οικολογική καταστροφή του πλανήτη. Η υπερθέρμανση της γης θα έχει αμέτρητες συνέπειες τόσο στο οικοσύστημα και στον τρόπο ζωής μας όσο και σε γεωπολιτικό επίπεδο. Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δε θα έχουν αρκετό νερό για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Ο υποσιτισμός, η ελονοσία και ο δάγκειος πυρετός καθώς και οι θάνατοι απ’ την αύξηση του νέφους θα είναι καθημερινοί. Επίσης η  συνεχής αύξηση των θερμοκρασιών αναμένεται να οδηγήσει και σε έλλειψη καθαρού νερού, καλλιεργήσιμων εκτάσεων και τροφής, πυροδοτώντας συγκρούσεις και μετακινήσεις πληθυσμών. Αυτές τις συγκρούσεις λοιπόν εξετάζει στο έργο της η Αλεξάνδρα Μαράτη.

Η «μελλοντολογική» ζωγραφική της παρουσιάζει ζωντανά, μπροστά στα μάτια μας, την «επόμενη μέρα». Ο πλανήτης έχει περάσει στο στάδιο της καταστροφής του (ή βρίσκεται στο όριο) και ο «ανταρτοπόλεμος των οικοτύπων» έχει ξεκινήσει. Η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει οδηγήσει σε συρράξεις, λόγω έλλειψης τροφής και νερού, οι άνθρωποι ζουν μόνο με μάσκες και οι «μεταλλαγμένοι» κυριαρχούν. Μέσα σε αστικά κυρίως τοπία που αποδίδονται με μεγάλες, επίπεδες, γεωμετρικές φόρμες κινούνται άτομα μεμονωμένα ή ομάδες που προσπαθούν να επιβιώσουν. Οι πίνακες της κατηγοριοποιούνται συνήθως με βάση το ενιαίο χρώμα που επιλέγει η καλλιτέχνης κάθε φορά να χρησιμοποιήσει στο εκάστοτε έργο και αυτό έχει να κάνει πολλές φορές με τον βαθμό μόλυνσης του περιβάλλοντος που επιθυμεί να αποδώσει. Οι ανθρώπινες (;) μορφές, άλλοτε απλά κείτονται και προσπαθούν να αναπνεύσουν, άλλοτε εξαγριωμένες πολεμούν προς πάσα κατεύθυνση ενώ μεμονωμένη περίπτωση, αλλά χαρακτηριστική, αποτελεί το έργο “Hanged Man”. Σ’ αυτό ένας ανάποδα Εσταυρωμένος είναι το απόλυτο σύμβολο του μετα-Αποκαλυπτικού κόσμου(χωρίς καμία εντύπωση ελπίδας ή βελτίωσης των συνθηκών) ενός κόσμου που, όπως και στην ταινία “Blade Runner” του Ridley Scott, ίσως δεν είναι μόνο μελλοντικός αλλά ταυτόχρονα βαθιά προφητικός και αληθινός.

Η έκθεση συμπληρώνεται από μια εγκατάσταση η οποία μας τοποθετεί πολύ πιο έντονα και απτά στο χώρο και στο χρόνο των ζωγραφικών έργων της Μαράτη. Επέκταση λοιπόν της ζωγραφικής της σκέψης αποτελεί στο πίσω μέρος της γκαλερί, ένα εγκαταλελειμμένο θερμοκήπιο (ή καλύτερα ένας μικρός κήπος) με χώμα, πλαστικά λαχανικά, σκουπίδια, καπνούς και μια διάφανη Plexiglas πυραμίδα, ένας κήπος στο απώτερο ζοφερό μέλλον όπου τίποτα δε θα είναι αληθινό και ζωντανό αλλά όλα θα είναι πειστικά αντίγραφα.

Θοδωρής Μάρκογλου

Ιστορικός της Τέχνης – Επιμελητής Κ.Μ.Σ.Τ.

Θεσσαλονίκη

The trouble with our times is that the future is not what it used to be.

 Paul Valéry
French poet, essayist and critic

 (1871 - 1945)

Ecotype = A subspecies or race that is especially adapted to a particular set of environmental conditions.

From the 1980s until very recently, in art, a direct reference to pan-human socio-political issues was considered inappropriate, inopportune, pretentious and outmoded. The post-modern condition and its votaries, with their unadulterated scepticism towards the “big Utopian narratives” and their total acceptance of capitalism as the sole and incontestable system of governance of the state and the everyday life of the citizen, “prohibited” the treatment of universal issues, promoting an art that dealt rather with the criticism of the constructed image and, more generally, of stereotypes of every sort. The universal, the utopian and the ideological were replaced by the local, the contemporary and the reactionary.

Now, however, especially in the wake of the threat of financial meltdown, it appears that this tight little vessel may have sprung a few leaks, that visual artists may have jumped ship and regained the ability to talk freely and directly about global political, economic, social and environmental issues without being considered passé and anachronistic, precisely because the system in which we are all embarked has been shown to be less perfect than it seemed.

One of the most important problems that mankind has to contend with on a daily basis, now more than at any other time in history, is the approaching planetary ecological catastrophe. Global warming will have innumerable consequences, not only for the ecosystem and our present way of life but also on the geopolitical level. Hundreds of millions of people will not have enough water. Deaths from malnutrition, malaria, dengue fever and air pollution will be commonplace. Rising temperatures are also expected to result in a lack of clean water, farmland and food, sparking conflicts and migrations. It is these clashes that Alexandra Marati examines in her work.

Her “futurist” paintings lay before our eyes a vivid picture of the day after tomorrow. The planet has reached the stage of self-destruction (or is on the verge) and the ecotypes are waging their own guerrilla wars. Global warming has led to conflict over food and water, people must wear masks to breathe and GMOs are the rule rather than the exception. In primarily urban landscapes, rendered with large, planar geometrical shapes, solitary figures and small groups search for the necessities of life. Her pictures are usually classified on the basis of the particular colour she chooses to use in each work, which usually has to do with the degree of atmospheric pollution she wishes to portray. The human (?) figures sometimes simply lie still and attempt to breathe, sometimes lash out furiously in all directions. In the “Hanged Man”, a work that is at once unique and wholly characteristic, a reversed crucifix is the absolute symbol of the post-Apocalyptic world (without any impression of hope or of the possibility of improvement), a world that, as in Ridley Scott’s “Blade Runner”, is perhaps not only futurist but at the same time deeply prophetic and true.

Like a tail-piece to the exhibition, a tangible extension of her pictorial thought, an installation at the back of the gallery places us squarely in the space-time of Marati’s work: an abandoned greenhouse (or rather, a small garden) with earth, plastic vegetables, rubbish, smoke, and a transparent Plexiglas pyramid, a garden of the remote dark future, where nothing is real but everything is a faithful copy.

Thodoris Markoglou

Art Historian – Curator, State Museum of Contemporary Art

Thessaloniki